«جایگزین هرچند بهترین انتخاب باشد اما با زیربنای متزلزل جامعه می‌تواند تنها برای مدتی ثباتی زودگذر را سبب شود. بی‌ثباتی چالش‌های زیادی به همراه دارد. جامعه‌ای بی‌ثبات نمی‌تواند برای آیند‌ه‌ای قابل پیش‌بینی برنامه‌ریزی کند که تاثیری عمیق بر انتخاب‌ها و تصمیم‌گیری‌های فردی و جمعی ما می‌گذارد. این تاثیرات دلیل سرخوردگی‌ها و سوق دادن فرد به سردرگمی و بی‌هویتی است. جایگزین به نظر گزینه رهایی بخش از این چالش است اما در اصل در چنین فضای بی‌ثباتی در نقش گره‌های کور بر روی پایه‌های سست و لرزانی است که زیر خروارها غبار به ستوه آمده اند.» این بخشی از استیمنت نمایشگاه «جایگزین» است که در آن آثار شش هنرمند عرصه تجسمی، علیرضا آدمبکان، محسن جمالی نیک، نگین جواهری، مرجان حبیبیان، مرمر صالحی و شهروز صدر به نمایش درآمده است.
کیوریتوری این نمایشگاه را که تا دهم بهمن ماه به نمایش خود در سایت گالری تام ادامه می‌دهد نسیم پیرهادی برعهده دارد. در ادامه گفت‌وگوی اصفهان زیبا را با نسیم پیرهادی و محسن جمالی نیک پیرامون این نمایشگاه می‌خوانید.
ارتباط بین هنر و جامعه‌ای در دوران بی‌ثباتی
نسیم پیرهادی کیوریتور نمایشگاه جایگزین درباره چگونگی شکل‌گیری ایده نمایشگاه «جایگزین» می‌گوید: «ما در دوره معاصر درباره بسیاری از مسائل با تردید مواجه هستیم و این دغدغه اغلب افراد جامعه است. این مسئله برای من هم موضوع مهمی بود و چند مجموعه در رابطه با این موضوع کار کرده‌ام و به همین دلیل اقدام به گردآوری این نمایشگاه کردم.»
او درباره انتخاب 6 هنرمند برای حضور در این نمایشگاه و اینکه چه مسئله‌ای در آثار این هنرمندان به صورت امری شاخص وجود دارد که باعث می‌شود در کنار هم نمایشگاه جایگزین را تشکیل دهند اضافه می‌کند: «هدف آثار گردآوری شده از شش هنرمند عرصه تجسمی در این مجموعه، واکاوی و پرسشگری پیرامون این مسئله در فضای امروز ایران است و تلاشی است برای برقرای ارتباط میان هنر و جامعه‌ای که در یکی از بی‌ثبات‌ترین دوره‌های تاریخی خود به سر می‌برد. هنرمندانی در نمایشگاه جایگزین حضور دارند که به نحوی دغدغه پرسش از بی‌ثباتی در آثارشان مشهود است. از آن جایی که نمایشگاه به صورت مجازی برگزار می‌شود سعی در انتخاب هنرمندانی داشتم که مدیوم اصلی آن‌ها نقاشی، طراحی و چاپ باشد.» پیرهادی درباره برگزاری مجازی نمایشگاه در دوران کرونا هم می‌گوید: «همه‌گیری کووید ۱۹، فعلا روند کاری گالری‌ها و هنرمندان را به آشفتگی انداخته است. مسلما نمایشگاه حضوری تاثیر و جذابیتی به مراتب بیشتر از نمایشگاه آنلاین دارد اما با توجه به وضعیت کنونی نمایشگاه‌های حضوری کمتری برپا می‌شود و گالری تام امکانی فراهم آورد تا افراد بتوانند از این نمایشگاه به صورت آنلاین بازدید کنند.»
تمرکز بر تصویر تضاد
محسن جمالی نیک یکی از هنرمندان حاضر در نمایشگاه «جایگزین» است. او که با سه اثر در این رویداد حضور دارد درباره ارتباط میان کانسپت نمایشگاه و آثارش می‌گوید: «من از سال‌ها پیش که به صورت حرفه‌ای نقاشی را دنبال کردم یکی از موضوعاتی را که در کارهایم به آن پرداخته‌ام پارادوکس و تضادها است. به خصوص تضادهایی که در کشورهایی با تاریخی طولانی از جمله کشورهای خاورمیانه وجود دارد. این مسئله هم از باورها و خرافات برایم آغاز شد که چگونه در چنین جوامعی افراد با باورهای شدیدا متضاد زندگی می‌کنند. برای مثال در باورهای عامیانه عدد 13 نحس شناخته می‌شد و از طرف دیگر می‌دیدیم همین عدد در باورهای دینی و برای برخی مناسبت‌ها عدد مهم و مقدسی می‌شود و این پرسش بوجود می‌آمد که این تضاد در زیست مردمان این سرزمین‌ها چگونه شکل می‌گیرد و ما به عنوان هنرمند چگونه این پارادوکس را نمایش می‌دهیم؟»
تصویر آشفتگی در بی‌زمانی و بی‌مکانی
جمالی نیک با بیان اینکه نمایشگاه «جایگزین» ارتباطی مستقیم با آثارش دارد به بی‌زمانی و بی‌مکانی نقاشی‌هایش اشاره می‌کند: «در این نمایشگاه من با سه اثر شرکت کردم و هر سه اثر بر اساس ترانه‌ای قدیمی که در بخشی از آن می‌گوید “خطوط نقش زندگی چون نقشه‌ای بر آب شد” شکل گرفته است. ما این پارادوکس را حتی در ترانه، در چیزی که قرار است روح را جلا و آرامش بدهد می‌بینیم و حرف از نوعی افسردگی، آشفتگی و بهم ریختگی است. اصولا در کارهایم به دنبال یک بی‌زمانی و بی‌مکانی هستم یعنی اعتقاد دارم وقتی مخاطب با اثر من روبه‌رو می‌شود نه می‌تواند به زمان خاصی برود و نه مکان خاصی برای او یادآوری می‌شود بلکه خودش را در این فضا معلق می‌بیند و در عین حال خاطراتی و نکاتی برای او مرور می‌شود.»
گل‌های پژمرده
این هنرمند هنرهای تجسمی درباره حضور عنصر گل در آثار حاضر در نمایشگاه جایگزین و اشارات معنایی آن می‌گوید: «گل‌ها در آثارم نماد آن چیزی است که می‌توانست خوب باشد اما در اثر شرابه‌هایی که نمادی از گسست‌ها، آشفتگی‌ها و بی‌ارزش شدن‌ها است از بین رفته است. در یکی از کارهایم گل را به صورت اغراق شده تصویر کرده‌ام و گلی که باید نماد زیبایی باشد از هم پاشیده شده است و یک جایی اگر به تابلو نگاه کنیم متوجه نمی‌شویم که این گل‌ها در حال ساخته شدن است یا دارد از بین می‌رود و در اصل دوگانگی بر جهان گل‌ها حاکم است.»
جمالی نیک می‌افزاید: «البته من همه ناامیدی و ریزش‌ها و بی‌ارزش شدن‌ها را در جلوه‌های رنگی به تصویر درآوردم و سعی کردم انسان معاصر در اثر هنری علی‌رغم همه غم‌ها و مصیبت‌ها با رنگ و فضای رنگی مواجه شود تا مقداری بار تحمل بودن در جهان کنونی برای او آسان‌تر شود.»
نمایشگاه گروهی باید با هنرمندان کم تعداد شکل بگیرد
جمالی نیک در صحبت‌های پایانی‌اش با اشاره به ضعف نمایشگاه‌های تجسمی گروهی به انتخاب درست هنرمندان برای نمایشگاه «جایگزین» می‌پردازد: «مجموعه‌ای که خانم پیرهادی برای این نمایشگاه جمع‌آوری کرده‌اند به خوبی در کنار هم نشسته است و تمام آثار به نوعی به مسئله بی‌ثباتی و جایگزینی که موضوع مرکزی نمایشگاه است اشاره دارند. یکی از نکات مثبت این نمایشگاه این است که گروهی پرتعداد از هنرمندان انتخاب نشده‌اند و من احساس خوبی از بودن در آن دارم. در بسیاری موارد وقتی نمایشگاه‌ها به صورت گروهی برگزار می‌شود شبیه نوعی دید و بازدید است و مخاطب درست نمی‌تواند با کارها ارتباط برقرار کند.»
پنجشنبه ۰۲ بهمن ۱۳۹۹ احسان امینی